Dünya Sağlık Örgütü (WHO), maymun çiçeği olarak da bilinen Mpox virüsü nedeniyle küresel halk sağlığı acil durumu ilan etti. Afrika Birliği, Afrika ülkelerinde hızla yayılan maymun çiçeği (mpox) virüsüne karşı kıta çapında halk sağlığı için acil durum ilan edildiğini bildirmişti. Uzmanlar şu anki salgının virüsün farklı bir varyantından kaynaklandığını söylüyor ve bunun öncekilere göre daha tehlikeli vir varyant olduğundan endişe ediyor. Peki, maymun çiçeği virüsü nedir, belirtileri neler? Maymun çiçeği virüsü hangi ülkelerde görüldü, Türkiye’de görüldü mü?

Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nden komşu ülkelere yayılan maymun çiçeği virüsü nedeniyle Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), harekete geçti. Burundi, Kenya, Ruanda ve Uganda’da da virüsün yayılması sonucu DSÖ, maymun çiçeği virüsü nedeniyle iki yıl içinde ikinci kez küresel halk sağlığı acil durumu ilan etti.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ NEDİR?
Maymun çiçeği virüsü ilk olarak 1958 yılında araştırma için tutulan maymun kolonilerinde çiçek benzeri bir hastalığın görülmesiyle keşfedildi ve insanlardaki ilk maymun çiçeği vakası 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde (DRC) kaydedildi. O zamandan beri, diğer bazı orta ve batı Afrika ülkelerindeki insanlarda da maymun çiçeği bildirilmiştir. İnsanlarda maymun çiçeği vakaları, uluslararası seyahat veya ithal hayvanlarla bağlantılı olarak Amerika Birleşik Devletleri, İsrail, Singapur ve Birleşik Krallık dahil olmak üzere Afrika dışında da görülmüştür.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ NASIL BULAŞIR?
Maymun çiçeği virüsü, virüsle kontamine olmuş bir hayvan, insan veya materyalle temas sonucu bulaşır. Virüs vücuda hasarlı cilt dokusu (gözle görünmese de ciltteki bazı kesikler), solunum yolu veya mukoz membranlar (gözler, burun veya ağız) yoluyla girer.

Hayvandan insana bulaşma ısırma veya tırmalama, vahşi hayvan eti tedariği, vücut sıvıları veya lezyon ile doğrudan temas yoluyla gerçekleşebilir. İnsandan insana bulaşmanın öncelikle büyük solunum damlacıkları yoluyla gerçekleştiği düşünülmektedir. Solunum damlacıkları genellikle çok uzağa hareket edemez, bu nedenle bulaşma için uzun süreli yüz yüze temas gerekir.

Böylece enfekte kişiyle aynı ortamı paylaşanlarda ve sağlık çalışanlarında görülme riski daha fazladır. Bir toplumda belgelenmiş en uzun bulaşma zinciri, son yıllarda ortaya çıkmış, 6 ila 9 kişinin birbirine maymun virüsünü bulaştırmasıyla görülmüştür.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ BELİRTİLERİ
Maymun çiçeği semptomları çiçek hastalığı semptomlarına benzer; ancak daha hafiftir. Ateş, baş ağrısı, kas ağrıları ve yorgunlukla başlar. Çiçek hastalığı ve maymun çiçeği semptomları arasındaki temel fark, çiçek hastalığının aksine maymun çiçeğinde lenfadenopati görülmesidir.

İstila dönemi olarak da kabul edilen bu başlangıç belirtileri genellikle ilk 5 gün içinde görülür. Maymun çiçeği için kuluçka süresi (enfeksiyondan semptomlara kadar geçen süre) genellikle 7-14 gündür; ancak 5−21 gün de olabilir.

Ateşin ortaya çıkmasından 1 ila 3 gün sonra (bazen daha uzun) hastada, genellikle yüzde başlayan (olguların %95’inde) ve avuç içleri ile ayak tabanları (olguların %75’inde) da dahil olmak üzere diğer vücut bölgelerine yayılan bir döküntü başlar. Ayrıca oral mukoza (vakaların %70’inde), genital bölge (%30) ve konjonktiva (%20) ile kornea da etkilenmektedir.

Lezyonlar önce maküller (düz lezyonlar) olarak başlar, papüllere (hafifçe kabarık sert lezyonlar), veziküllere (berrak sıvı ile dolu lezyonlar) ve püstüllere (sarımsı sıvı ile dolu kabarık lezyonlar) doğru ilerler ve en sonunda kuruyup dökülen kabuklarla sonlanır. Lezyonların sayısı birkaç tane ile birkaç bin arasında değişebilmektedir.

TÜRKİYE’DE MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ GÖRÜLDÜ MÜ?
Türkiye’de geçmişte mpox virüsü hastalığı tespit edilmiş, hastalar izole edilmiş ve iyileştirilmişti. Maymun çiçeği ve COVID-19’a ilişkin soruları yanıtlayan Sağlık Bakanı Prof. Dr. Kemal Memişoğlu, “Maymun çiçeği ve COVID-19 ile ilgili gelişmeleri takip ediyoruz. Ancak şu anda herhangi bir alarm durumumuz söz konusu değil.” dedi.